Niezwykle trudno jest wskazać źródła samego powstawania innowacyjnych pomysłów i rozwiązań. Niewątpliwie ogromną rolę przy ich powstawaniu odgrywa ludzka kreatywność, określone otoczenie czy warunki rynkowe. Jeden z najwybitniejszych polskich badaczy innowacji, prof. dr hab. Andrzej Pomykalski w swojej książce „Zarzadzanie innowacją” wskazuje jakoby źródłem innowacji było „wszystko to, co inspiruje człowieka do procesu zmian[1]„. Definicja ta odwołuje się do samej istoty i sensu innowacji, mianowicie do poprawy jakości życia człowieka. Innowacje mają sens tylko wtedy, kiedy skutkują usprawnieniem istniejących procesów, ułatwieniem pracy czy rozwiązywaniem problemów. Możliwym jest natomiast wskazanie konkretnych obszarów, w których warto upatrywać możliwości poszukiwania nowych pomysłów.

gŁÓwne ŹrÓdŁa innowacji obrazek

Źródło: opracowanie własne na podstawie desk research

• Źródła wewnętrzne – to wszystkie zasoby znajdujące się wewnątrz organizacji, a najcenniejszym z nich są ludzie. To oni znają najlepiej swoją pracę, obowiązki, problemy i potrzeby konkretnych klientów. Najczęściej to właśnie oni mają pomysł na usprawnienie danego procesu, wprowadzenie zmiany czy inne podejście do dotychczas wykonywanej pracy. Innym sposobem poszukiwania innowacji wewnątrz organizacji jest powołanie zespołu badawczo-rozwojowego, którego głównym zadaniem będzie analizowanie działań podejmowanych przez organizację i opracowywanie propozycji działań rozwojowych. Możliwym jest również (z korzyścią dla większej ilości podmiotów) stworzenie zespołu badawczo-rozwojowego skupiającego pracowników kilku firm wewnątrz sektora/branży. Bardzo często efektem prac takich zespołów jest opracowywanie i testowanie prototypów produktów czy usług.
• Źródła mieszane – to przede wszystkim inspirowanie się rozwiązaniami dostępnymi na rynku i próba ich imitacji czy ulepszenia. Do tego rodzaju źródeł zalicza się także powołanie do życia innowacyjnego podmiotu współtworzonego przez kilka firm. Nie muszą to być firmy z jednego sektora. Dla przykładu firma z branży drzewnej może nawiązać współpracę z firmą programistyczną i we współpracy stworzyć mebel z innowacyjnymi funkcjami elektronicznymi. Ponadto do źródeł mieszanych należy zlecanie prac badawczo-rozwojowych jednostkom zewnętrznym takim jak uniwersytety, jednostki badawcze czy prywatne firmy. To te podmioty na zlecenie przedsiębiorstwa opracowują innowacyjne rozwiązanie w oparciu o przekazane wytyczne.
• Źródła zewnętrzne – to wszystkie gotowe produkty, które organizacja pozyskuje, aby wdrożyć innowacje. Należą do nich m.in. zakup gotowej licencji czy patentu lub przejęcie innej firmy wraz z jej technologią[2].

Bardzo ciekawy podział takich obszarów zaproponowali również R.D. Hisrich i M.P. Peters w swojej książce „Marketing a New Product”[3]. Upatrują oni źródeł nowych pomysłów w kolejno:

• Konsumenci – to z myślą o nich wprowadzane są innowacje. Każdy przedsiębiorca powinien nieustannie badać problemy i potrzeby klientów i szukać możliwości ich rozwiązywania,
• Istniejące firmy – firma nie prowadzi swojej działalności w próżni. Każdy przedsiębiorca ma bezpośrednich i pośrednich konkurentów. Nieustanne porównywanie swoich ofert produktów i usług, sposobów obsługi klienta czy pozycji na rynku zapobiega stagnacji i zmusza do nieustannego myślenia o poprawie swojej oferty,
• Kanały dystrybucji – autorzy upatrują tutaj bardzo dużą szansę tworzenia nowych rozwiązań. Analiza opinii dostawców jest niezwykle istotna, ponieważ to właśnie oni posiadają obszerne i najaktualniejsze informacje z rynku,
• Decyzje rządowe – rozwiązania podatkowo-prawne czy gospodarcze wprowadzane przez rząd, obostrzenia, ograniczenia i nowe przepisy powodują zmianę dotychczasowych reguł gry rynkowej. Przedsiębiorstwa są zmuszone dostosować się do nich, a dzięki zmianie dotychczasowego sposobu postępowania generują nowe rozwiązania,
• Badania i rozwój – wspomniane już wyżej badania i rozwój stanowią fundament i największe źródło nowych pomysłów. Zespoły specjalistów we współpracy ze sobą opracowują rozwiązania niespotykane do tej pory na rynku, a odpowiadające na potrzeby konsumentów.

Każda z możliwych klasyfikacji, każde z powyższych źródeł jest tylko pewną podpowiedzią dla przedsiębiorców i osób aspirujących do tego miana, gdzie szukać inspiracji dla nowych rozwiązań.

Kolejnym ważnym pytaniem pojawiającym się przy zagadnieniu innowacji jest – W jaki sposób ją zmierzyć? Badaczka tego zagadnienia dr hab. Małgorzata Markowska, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu w swojej pracy Dynamiczna taksonomia innowacyjności regionów[4] proponuje dwie podstawowe metody badania.

Pierwsza z nich przeznaczona jest do badania określonych zjawisk innowacyjnych. Jest to metoda przedmiotowa. Zakłada ona mierzenie, ile i jakich innowacji jest wprowadzanych realnie na rynek. Skupia się ona na gromadzeniu określonych danych statystycznych z prasy technicznej, branżowej i raportów firm. Przewagą tej metody pomiaru nad metodą podmiotową jest dostarczanie przez nią znacznie większej ilości informacji. Jednocześnie jednak są to informacje bardzo ogólne i trudno porównywalne z danymi międzynarodowymi.

Częściej stosowaną metodą badania innowacyjności jest metoda podmiotowa, która przeznaczona jest do badania podmiotów odpowiedzialnych za tworzenie i wprowadzanie danego zjawiska. Polega ona na badaniu wyłącznie przedsiębiorstw wprowadzających innowacje. Metoda ta opiera się na przeprowadzaniu w firmach ankiet dotyczących różnych aspektów wprowadzania innowacji. Dzięki niej możliwe jest dokładne przeanalizowanie procesów innowacyjnych. Poznanie czynników, dzięki którym innowacje są wprowadzane skuteczniej lub też takich, które innowacyjność hamują, ograniczają. Metoda ta jest dokładnie opisana i zalecana przez Podręcznik Oslo Manual[5].

Narzędzia wykorzystywane w metodzie podmiotowej to najczęściej szczegółowe kwestionariusze ankiet.

[1] A. Pomykalski, Zarządzanie innowacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 25.
[2] M. Osęka, J. Wipijewska, Innowacyjność przedsiębiorstw. Ekonomiczne i organizacyjne determinanty, PWN, Warszawa 1985, s. 24-27.
[3] D.D. Hisrich, M.P. Peters, Marketing a New Product, California 1978, s. 9.
[4] M. Markowska Dynamiczna taksonomia innowacyjności regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 87-88.
[5] Podręcznik Oslo Manual 2018. Zalecenia dotyczące pozyskiwania, prezentowania i wykorzystywania danych z zakresu innowacji, Wydanie 4, OECD i Eurostat 2018, s. 62.